Tết Nguyên Đán là ngày hội cổ truyền lớn nhất, lâu đời nhất, có phạm vi phổ biến rộng nhất từ Mục Nam Quan đến Mũi Cà Mau và là ngày lễ tưng bừng, nhộn nhịp của cả dân tộc. Từ những thế kỷ trước, từ đời Lý – Trần – Lê, ông cha ta đã cử hành lễ Tết hàng năm một cách trang trọng…
Tết Nguyên Đán là khâu đầu tiên và quan trọng nhất trong hệ thống lễ
hội Việt Nam, nó mang đậm nét văn hóa dân tộc sâu sắc và độc đáo, phản
ánh tinh thần hòa điệu giữa con người và thiên nhiên theo chu kỳ vận
hành của vũ trụ.
Chữ Nguyên có nghĩa là bắt đầu, chữ đán có nghĩa là buổi ban mai, là
khởi điểm của năm mới. Đồng thời, tết cũng là dịp để gia đình, họ hàng,
làng xóm, người thân xa gần sum họp, đoàn tụ thăm hỏi, cầu chúc nhau và
tưởng nhớ, tri ân ông bà tổ tiên.
Xét ở góc độ mối quan hệ giữa con người và tự nhiên, Tết là do xuất
xứ từ “tiết” (thời tiết) thuận theo sự vận hành của vũ trụ, biểu hiện ở
sự chu chuyển lần lượt các mùa Xuân – Hạ – Thu – Đông, điều đó có ý
nghĩa rất đặc biệt đối với một nước thuần nông như nước ta.
Theo tín
ngưỡng dân gian, bắt đầu từ quan niệm “Ơn trời mưa nắng phải thì” người
nông dân còn cho đây là dịp để tưởng nhớ các vị thần linh có liên quan
đến nông nghiệp như thần Đất, thần Mưa, thần Sấm, thần Nước… Người nông
dân cũng không quên ơn các loài vật đã cùng họ sớm hôm vất vả như trâu,
bò, gia súc, gia cầm và các loại cây lương thực, thực phẩm đã nuôi sống
họ.
Về ý nghĩa nhân sinh của Tết Nguyên Đán, đó là Tết của gia đình, Tết
của mọi nhà. Người Việt Nam có phong tục hằng năm, mỗi khi năm hết, Tết
đến dù làm bất cứ nghề gì, ở bất cứ nơi đâu, kể cả người xa xứ cách
hàng ngàn ki-lô-mét vẫn mong được về sum họp dưới mái ấm gia đình trong
ba ngày Tết, được khấn vái dưới bàn thờ tổ tiên, nhìn lại ngôi nhà,
ngôi mộ, nhìn lại nơi mà một thời bàn chân bé dại đã tung tăng và mong
được sống lại với những kỷ niệm đầy ắp yêu thương nơi chúng ta cất
tiếng khóc chào đời. Mấy tiếng “Về quê ăn Tết” không chỉ là khái niệm
đi về, mà đằng sau nó là cả một quá trình hành hương về với cội nguồn,
về nơi chôn nhau cắt rốn. Không thế thì làm sao huỳnh Văn Nghệ có cảm
hứng để lưu truyền cho hậu thế hai câu thơ bất hủ “Từ thuở mang gươm đi
mở cõi, ngàn năm thương nhớ đất Thăng Long”.
Theo
quan niệm truyền thống của người Việt Nam, ngày Tết xuân là ngày đoàn
tụ, đoàn viên, mối quan hệ họ hàng làng xóm được mở rộng ra, ràng buộc
lẫn nhau thành đạo lý chung cho xã hội; tình thầy trò, bè bạn cố tri,
ông mai bà mối đã tác thành cho đôi lứa.. Tết cũng là dịp đúc kết mọi
hoạt động liên quan đến một năm qua, chào đón một năm mới với hy vọng
tốt lành cho cá nhân và cho cả cộng đồng.
Tết Nguyên Đán là lễ hội truyền thống mang tính toàn dân. Vì vậy vào
những ngày cuối năm, mọi hoạt động đều hướng vào Tết, chuẩn bị cho Tết.
Các ngành, các cấp đều có kế hoạch cho ngày hội đặc biệt này. Từ thương
nghiệp đến giao thông vận tải, văn hóa đến an ninh công cộng, nhất là
các ngành dịch vụ thì cứ là “bận như Tết”. Các công sở, xí nghiệp,
trường học cũng đều có kế hoạch tham gia Tết, đồng thời giải quyết
những nhu cầu đặt ra trong nội bộ đơn vị.
Rõ nét nhất là không khí chuẩn bị nhộn nhịp khẩn trương, từ việc mua
sắm, may mặc đến việc trang trí nhà cửa, chuẩn bị bánh trái, cỗ bàn,
đón tiếp người thân ở xa về…
Theo tập tục, đến ngày 23 tháng Chạp là ngày đưa tiễn ông Táo về
Trời tâu việc trần gian thì không khí Tết bắt đầu rõ nét. Ngày xưa,
dưới thời phong kiến, từ triều đình đến quan chức hàng tỉnh, hàng huyện
đều nghỉ lễ từ ngày 23 tháng Chạp đến ngày khai hạ (từ 7 tháng Giêng).
Ngày nay, trong thời kỳ hiện địa, việc tổ chức nghỉ Tết, vui Tết
được quy định hợp lý, khoa học hơn – Vừa văn minh, lịch sự, không lãng
phí thời gian, phù hợp nếp sống công nghiệp vừa bảo lưu được bản sắc
văn hóa dân tộc và ý nghĩa nhân sinh của ngày Tết thì không có gì thay
đổi. Đó cũng là nét đẹp truyền thống văn hóa dân gian cần được giữ gìn
và phát huy.
Nguồn:
Phụ nữ Việt Nam